قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلَى شَاكِلَتِهِ فَرَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدَى سَبِيلاً (الاسراء:84

Маъноси: «Айтинг, хар бир киши ниятига, холатига қараб амал қилади. Яхши ва солиҳ инсонлар фақат Оламлар Роббиси розилигини излаб, яхши ният ила эзгули амаллар қилиб ўтса, фосиқ ва хор бечоралар одамларнинг кўришлари учун ғам чекиб, бузуқ нафсларининг хохишига муносиб амаллар, маъсиятлар қилиб ўтади”. (Ас-Саъдий тафсири асосида оят баён килинди).

Умар ибн Ал-Ҳаттобдан (Аллоҳ бу кишидан рози булсин) ривоят қилинади, айтадиларки: Расулуллоҳ саллалоҳу алайҳи васаллам дан эшитдим, Ул зот айтдиларки: «Амаллар фақат ниятлар билан эътиборга олинади. (Хар бир кишининг фақат ниятига қаралади, сўнг унга мукофот ё азоб берилади) Кимки, молу-дунё топиш учун бир юрт (Макка) дан бошқа юрт (Мадина)га кўчган бўлса, уни топади ёки уйланиш мақсадида хотин қидириб борган булса, турмуш кўради. Демак инсон нима нарса учун хижрат қилган бўлса, унинг амали мақсадига мувофиқ бўлади».

Мазкур хадисдан шу нарса маълум бўладики, мўъмин киши бир амал қилишидан олдин, унинг хукми тўғрисида билим хосил қилиши лозим. Шундан кейин ният қилиб уни амалга оширади. Билмасдан туриб амал қилиши тўғри эмас. Шунинг учун хам мажнуннинг амали қабул бўлмайди. Сабаби, у билмасдан ва фахмламасдан амал қилади. Шундай экан, инсон билмаган нарсасига ҳам ният қилиши тўғри эмас. (Фатхул-Борий асосида).

Ибни Можа Жобир ибн Абдуллох р.а.дан ривоят қилади, Расулуллоҳ саллалоҳу алайҳи васаллам бундай дейдилар: “ Одамлар Киёмат кунида ниятларига караб тирилади”.

Ахмад ва Ибни Можа Зайд ибн Собит р.а.дан ривоят қилишади, Расулуллоҳ саллалоҳу алайҳи васаллам айтадиларки: “Кимники ғами дунё йиғиш бўлса, унинг йиққанини Аллоҳ тарқатиб юборади ва қамбағаллигини унинг икки кўзи орасига ўрнаштириб қўяди. Бундай кимсага фақат унинг тақдирига ёзиб кўйилган ризқгина келади. Кимники нияти охират бўлса, Аллоҳ унинг ишини жамлайди ва унинг бойлигини қалбига жойлаштириб кўяди. Дунё унга рағбатланиб келади”.

Муторриф ибн Абдуллох р.а.дан ривоят қилинади, айтадиларки: “Қалбнинг салохияти амалнинг салохияти туфайли бўлади. Амалнинг салохияти эса ниятнинг салохияти сабабли”.

Абдуллоҳ Ибн Муборак бундай дейдилар: “Баъзан кичик амални яхши ният улкан амалга айлантиради. Гохида катта амални яхши қилинмаган ният кичиклаштириб қўяди”.

Ибн Ажлон айтадики: “Амал фақат қуйидаги уч нарса билангина дуруст бўлади: Аллоҳ учун тақво қилиш, чиройли ният ва амални шариатга мувофиқ тўғри адо этиш”.

Фузайл ибн Иёз бундай дейди: “Аллоҳ азза ва жалла сендан фақат ниятинг ва хохишингни яхши бўлишини истайди”.

Азиз мусулмон биродарлар! Юқоридаги маълумотлардан ниятнинг қанчалик ахамити улуғ эканлиги маълум бўлди. Зеро, ният хақидаги Умарнинг р.а. юқорида ўтган хадисини Ахмад ибн Ханбал Ислом асосларининг учдан бири деб бахолаган.

(فَمَنْ كَانَ يَرْجُوا لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلاً صَالِحاً وَلا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَداً) (الكهف:110)

Маъноси: “Кимда ким Роббиси билан учрашишни, Ул зотдан мукофот олишни умид қилган бўлса, Аллоҳнинг шариатига мувофиқ келадиган солиҳ амал қилсин ва Роббисига ибодат қилишида бирор кимсани шерик қилмасин, (яъни ибодатини одамларга кўрсатишни ният қилмасин). (Каҳф, 110)

Мана шу оятга кўра Аллоҳ таоло хузурида ибодатнинг қабул булишида иккита шарт бор:

1. Фақат Аллоҳнинг розилигини ният қилиш.

2. Шариатга буйин эгиб, Қуръон ва суннатга мувофиқ амал қилиш.

Хурматли биродарлар! Гунох бўлмаган бир ишни қилишингиздан олдин, яхши ният қилсангиз, шу амалингиз хам ибодатга айланиб, бу учун Аллоҳ хузурида ажр оласиз. Хатто оилавий муомала килишингизда хам. Абу Зарр р.а. ривоят қилган хадисда бундай дейдилар: «Расулуллоҳ саллалоҳу алайҳи васаллам: “Сизлардан бирингизнинг аёлига яқинлик қилишида садақа бор”, дедилар. “Ё Расулаллоҳ, бизлардан биримиз шахватини қондириш учун аёлига яқинлик қилганида хам ажр оладими?”, деб сахобалар савол беришганда, Ул зот бундай жавоб бердилар: “Айтингларчи, агар шахватини харом йулда қондирганда унга гунох бўлар эдими?! Шунингдек, халол йўлда қондиргани учун унга ажр берилади”.

Азизлар! Бу сахифамиздаги илмни яхши ният билан ўзлаштиришингизни ўзида, Сизларга савоб ёзилади. Амал қилганингизда эса, Аллоҳнинг изни билан ҳар бири учун ўнтадан етти юзтагача ва тўп-тўп хасанотлар ёзилажак.

Аллоҳ таоло барчамизга яхши ният билан солих амаллар килишимиз учун тавфиқ берсин!

Омин!

Мавзуни тайёрлашда Имом Ал-Бухорийнинг «صحيح البخاري» ва унга шарх ёзган Асколонийнинг «فتح الباري» китоби, Ахмад ибн Ражаб Ал-Ханбалийнинг “جامع العلوم و الحكم “ китоби ва Абдуррохман Ас-Саъдийнинг тафсир китобидан фойдаландик