ijodkorlarga ishlarida omadlar tilayman

AQShdagi inauguratsiya, Barak Obamaning prezident sifatida ilk nutqi va butun siyosiy tantana O’zbekistonda katta qiziqish va hayajon bilan kuzatilgan.

Obamaning xalqaro hamjamiyatga qarata aytgan gaplari ayniqsa ziyolilar orasida qizg’in muhokamada.

O’zbekistonda ko’pchilik qasamyod marosimini to’g’ridan-to’g’ri jonli efir orqali kuzatish imkoniyatiga ega emas. Mahalliy faollardan sanoqlilari sputnik antennasi orqali marosimni kuzatishgan, Obamaning prezidentlik nutqini tinglashgan.

“Ezgulik” inson huquqlari jamiyati vakili Abdurahmon Tashanovga ko’ra Barak Obama qasamyodi tarixiy burilishni belgilovchi voqealardan biri.

“Obama nutqida meni e`tiborimni tortgan narsa shu bo`ldi-ki, u hamma sohada, tashqi siyosat ham ochiq oshkora olib borilishini aytdi. Bush davrida qandaydir ziddiyatlar bor edi. Amerikani o`zi demokratiya va inson huquqlari deydi, lekin Iroqdagi, Afg`onistondagi siyosatda mavhumliklar bor edi. Endi bu narsalar ochiq yuritiladigan bo`lsa, Obamani o`ziga xos tomoni shu bo`ladi”, - deydi Tashanov.

Vijdon asirlarini ozod etish qo`mitasi rahbari Bahodir Nomozovning aytishicha Obama butun dunyoda o`zgarishlar va umidlar ramzi sifatida qabul qilinmoqda.

“Uning nutqida populizm yo`q. U ochiq aytayapti, bizning oldimizda jiddiy qiyinchiliklar, sinovlar turibdi deb. U biz unaqa qilamiz, bunaqa qilamiz, baribir kelajagimiz buyuk, deb safsata sotayotgani yo`q”, - deydi Nomozov.

Inauguratsion murojaatida Obama dunyo siyosatida, jumladan Sharq va G`arb o`rtasidagi aloqalarda ham o`zgarishlar qilishga va`da berdi.

“Obama o`z nutqida AQShni ichki-tashqi siyosatiga, xalqaro moliyaviy inqirozga to`xtab o`tdi. U hukumatga kelgach xalqaro siyosat yaxshi tomonga o`zgaradi deb o`ylayman. Iroq, Afg`oniston, Eron masalasida gapirdi, ko`proq muloqotga e`tibor qaratishini bildirdi. Bundan tashqari, Yaqin Sharqdagi vaziyat bo`yicha ham unda o`z rejalari bor deb o`ylayman. 20 yanvar kuni Isroil G`azodan o`z qo`shinlarini olib chiqishi ham bir namuna”, - deydi huquq himoyachisi Abdulla Tojiboy o`g`li.

“Tezkor guruh” tahlil markazini vakili Shuhrat G`aniyev fikricha Barak Obama birinchi nutqidayoq ehtiyotkor, bosiq siyosatchi bo`lishini namoyon etgan.

“Inauguratsiya marosimida o`zini ushlashi, ochiq-erkin gaplashishi Obamani professional siyosatchi ekanini ko`rsatmoqda. Ikkinchi taassurotim - Obamaga ishonch nihoyatda katta, nafaqat qora tanlilar, balki oq tanlilar orasida ham”.

“Nutqidan shunday xulosaga kelish mumkin - AQShning tashqi siyosatida Iroqdagi urush tezda tugaydi. Afg`onistonga e`tibor kuchayadi. Buni O`zbekistonga ham ta`siri bor. Obama o`ta ehtiyotkorlik bilan tashqi siyosat yurituvchi siyosatchiga o`xshaydi, ayniqsa Rossiya ta`sirida bo`lgan MDH hududlarida”, - deydi Shuhrat G`aniyev.

AQSh prezidenti qasamyodini ertalab kabel televideniyesi orqali kuzatishni istagan ko`pchilik faollar bu borada muammolar yuzaga kelganini bildirishmoqda. Rossiya kanallari orqali translyatsiya qilinayotgan “Euronews” kanalida uzilish bo`lgani ta`kidlanadi.

O`zbekiston axborot vositalarida AQShda yangi prezident qasamyod qabul qilishi, Barak Obama bilan

Rossiya prezidenti Dmitriy Medvedevning O`zbekistonga tashrifi ikki o`rtadagi hamkorlikni yangi shartnomalar bilan boyitdi. Kutilganidek, hamkorlik asosini Rossiya uchun strategik ahamiyatga ega soha - energetika belgiladi. Rossiya sarmoyasining 90 foizdan oshig`i O'zbekistonda ana shu sohaga to'g'ri keladi. Rossiyaning Lukoyl kompaniyasi yaqin kelajakda O`zbekistonga bu yo'nalish bo'yicha 5 millard dollarga yaqin sarmoya olib kirmoqchi. Sharhlovchilarga ko`ra O`zbekiston-Rossiya iqtisodiy aloqalari faqat energetikaga asoslanishi bilan ham xatarlidir.

Tashrif chog'ida Rossiyaga sotilayotgan gaz hajmini ko`paytirishga kelishilgan. Turkmaniston, Qozog'iston va O`zbekiston gazini Rossiyaga yetkazish imkoniyatlarini kengaytirish loyihasi rasmiy Toshkent tomonidan ma`qullangan.

Islom Karimov O`zbekiston gazini faqat Rossiyaga sotishga va`da berdi.

"Biz gazni faqat Rossiyaga sotamiz. Rossiya quvurlaridagi gaz Rossiyaniki hisoblanadi, bu aniq tushunilishi kerak", dedi Karimov.

Biroq mulohazalarga ko`ra Islom Karimov O`zbekiston gazini boshqa davlatlarga, jumladan Yevropaga sotishni xohlagan taqdirda ham hozircha bunday imkoniyatning o`zi yo`q, gaz yo`llari faqat Rossiya orqali o'tadi.

"Boyliklarimiz asosan Rossiya kompaniyalari ixtiyoriga o`tib ketgan. Mana gaz, asosiy daromad manbai, lekin chet elga sotaman desa faqat Rossiya orqali qilish mumkin xolos. Kaspiy dengizi va Ozarbayjon orqali Yevropaga chiqadigan "Nabuko" quvurlarini ham Rossiya bo`g'ib tashlasa kerak, chunki undan manfaatdor emas. Medvedev kelishining bir sababi ham shu. Xullas Rossiya rahbarlari faqat o`z manfaatlari uchun bu yerga kelishadi va bu tabiiy", - deydi sharhlovchi Fayzulla Is'hoqov.

Rossiya prezidenti gaz O`zbekistondan bozor narxida sotib olinayotanini ta`kidlar ekan, uchunchi davlatlarga, jumladan Ukrainaga sotilayotgan gaz ham bozor talabiga ko`ra belgilanishini ta`kidlab o`tdi.

Sharhlovchilarga ko`ra Karimov va Medvedev mintaqada suv taqsimoti haqida ham muloqot qilgan. Chunki Rossiya gidroelektrostansiya qurish uchun Qirg`izistonga 2 millard dollarga yaqin kredit ajratishi haqida oldin gapirgan va bu mintaqa suvining asosiy iste`molchisi - O`zbekiston tomonidan tashvish bilan kutib olingan.

O`zbekiston prezidenti Rossiya suv masalasida xolis pozitsiyada turishiga umid qilib, so`nggi paytda bu muammo, ayniqsa G`arbda muhokama qilinayotgani, qudratli davlatlar tomonidan suvni taqsimlash masalasiga qiziqish kuchayganini ta'kidladi.

"Biz Rossiya bu muammolarni muhokama qilibgina qolmay, BMT hujjatlariga rioya qilib, adolatli qaror qabul qilinishi uchun amaliy harakatlarga qo'l uradi degan umiddamiz", - dedi O`zbekiston prezidenti.

"Bu kabi loyihalar, ayniqsa gidroelektrostansiyalar qurilishi qo`shni davlatlar fikrini inobatga olgan holda amalga oshirilishi kerak. Yolg'iz holda harakat qilish natijaga olib kelmaydi. Aks holda keskinlikni iqtisodiy emas, siyosiy usullar bilan yechishga to`g`ri keladi", - dedi Medvedev.

Ta`kidlash joiz, Qirg`iziston va Tojikistondagi GES qurilishlarining asosiy homiylari Rossiya kompaniyalari hisoblanadi.

Shu oyda Qirg`iziston prezidenti Qurmanbek Bakiyevning Rossiyaga tashrifi kutilmoqda. Unda asosiy maqsad Rossiyadan va`da qilingan 2 milliard dollarlik kredit shartnomasini imzolash.

Tizimga ishonch pastligi, banklar va boshqaruvning oshkora ish tutmasligi bunga asosiy sabab sifatida ko’rsatiladi.

O’zbekiston Davlat mulk qo’mitasining internet sahifasida investitsiyalar dinamikasi haqida e’lon qilingan ma’lumotga ko’ra, O’zbekistonda AQSh sarmoyalari sekin bo’lsa-da, o’smoqda.

O’zbekistonda AQSh sarmoyasi ulushi 2007 yil yakunlariga ko’ra, 16 foizdan oshgan. 2004 yilda bu ko’rsatkich 14 foiz bo’lgan.

Qiyos uchun, 2007 yilda O’zbekistonga kiritilgan investitsiyalarning 49 foizi Yevropa Ittifoqi davlatlari, 18 fozi esa Rossiyaga to’g’ri kelgan.

Davlat mulk qo’mitasi 2008 yilda sarmoyalar dinamikasidagi o’zgarish haqida hali ma’lumot e’lon qilmagan. O’zbekiston prezidentining yaqinda qilgan nutqiga ko’ra, 2008 yilda 1,7 milliard dollar miqdorida xorij sarmoyasi o’zlashtirilgan.

2008 yilda AQShning GM kompaniyasi va O`zbekiston hukumati o`rtasida avtomobil ishlab chiqarish bo’yicha shartnoma imzolandi. Shu yili Mamlakatda GM va O’zAvtoSanoat ishtirokida qo’shma korxona ishga tushdi. Joriy yil GM yonilg’ini tejab ishlatuvchi avtomobil dvigatellari ishlab chiqarish qarorini e’lon qildi.

2011 yildan ishga tushishi kutilayotgan “GM Powertrain Europe” qo’shma korxonasi GM va O`zbekiston hamkorligining mantiqiy davomi sifatida ko’rilmoqda.

GM O’zbekistonda avtomobil sanoatini rivojlantirish, zamonaviy texnologiyalar asosida ishlovchi mutaxassislar tayorlash uchun o’quv maskani ochishni rejalamoqda.

2008 yildan Toshkentdagi “Kvars” zavodini aksiyalarining 52 foizi ham Amerika investorlariga o’tgan.

“Carlton Group LLC” kompaniyasi 2,5 million dollarlik investitsiya olib kelgan. “Kvars” zavodi yangi texnologiyalar bilan ta’minlangan, qo’shimcha ish o’rinlari yaratilgan.

O’zbekiston iqtisodiyoti investitsiyaga muhtoj. Davlat tasarrufidagi kompaniyalarni xususiylashtirish dasturi mavjud. Biroq investorlarning O’zbekistonga oshiqayotgani kuzatilmaydi.

“Iqtisodiy aloqalar strategik darajaga ko’tarilgani yo’q. Savdo aylanmasi haqida gapiradigan bo`lsak, yiliga 200-300 million dollar atrofida. Bu boradagi imkoniyatlar hali ishga solinmagan”, - deydi sharhlovchi Sharhlovchi Abduvali Soyibnazarov.

Ekspertlar fikriga ko’ra, sarmoya muhiti yomonligi, banklar faoliyati erkin emaslgi xorij kapitalining O’zbekistonga

Kitob hozircha faqat shved tilida chop etilgan

Shu kunlarda G’arb kitob rastalariga chiqqan yangi hujjatli asar “Qatliomni berkitish san’ati” deb ataladi.

Muallif Markaziy Osiyo hayotini bir necha yildan beri sharhlab kelayotgan shved jurnalisti Elin Yonsson (Elin Jönsson) bo’lib, kitobini 2005 yilning may oyida Andijonda yuz bergan qonli voqealarga bag’ishlaydi.

Elin Yonsson qirg’izistonlik bir yosh ishchi yigit taqdiri haqida ham hujjatli film ishlagan va shu kunlarda Yevropada namoyish etilmoqda.

Elin Yonsson "Markaziy Osiyoni sevaman",- deydi. Jurnalist ayniqsa O'zbekiston va Qirg'izistonni ko'p kezib, bu davlatlarda ishlagan va yoshlar hayoti bilan yaqindan tanish.

Andijon voqealari, uch yil oldin ro'y bergan bo'lsa-da, respublikadagi bugungi ahvol haqida ko'p narsani bildiradi, deydi Elin Yonsson.

"Andijon fojiasi hamma uchun saboq bo'lishi kerak. Unda faqat bir tomon aybdor deyish qiyin, chunki har ikki tarafda qurollangan kuchlar bo'lgan. Lekin 13 may kuni Bobur maydoniga to'plangan minglab insonlarning ko'pi begunoh insonlar bo'lganini va ular hech qanday ogohlantiruvsiz birvarakayiga nishonga olinganini hisobga olsak, voqeani qatliom deyishdan boshqa iloj yo'q",- deya tushuntiradi Elin Yonsson.

Nega chet ellik tanqidchilar Andijonga yopishib olgan? Bundan ularga nima foyda? O'zbekiston xalqining boshqa dardi yo'qmi? - deb so'rayotganlar bo'lishi mumkin. Elin Yonsson fikricha bular tabiiy savollar.

Elin Yonsson O'zbekiston xalqi ikki turli "haqiqat" orasida sargardon deydi

"Javobim shuki, Andijon unutilsa, chuqur tahlil qilinmasa, shunday qonli voqealarning takrorlanish ehtimoli oshadi. Haqiqatni bilishga intilish insonga xos tabiiy bir narsa emasmi"? - deydi u.

"O'zbekistonda ikki turli haqiqat bor",- deydi Elin Yonsson. "Biri hukumat nima deyayotgani, ikkinchisi esa real hayot. Hokimiyatdagilar axborot oqimini cheklab, o'z qora ishlarini ustalik bilan berkitib, jurnalist va guvohlarning og'zini yopib, Andijonda maydonda yig'ilgan odamlarning hammasini terrorchi va xalq dushmani deb tamg'alashni shu qadar epladiki, hech kim og'iz ocha olmadi. O'zbekistonda odamlar nega va nima uchun deya savol bera olmaydi",- deydi Elin Yonsson.

O'sha paytda Toshkentda "Darakchi" gazetasida ishlagan Yonsson 13 may voqeasi ketidan Andijonga borib, ahvolni o'rganishga harakat qilgan, aholi vakillari bilan gaplashgan.

"Hukumat o'lganlarga aza tutishni man etganiga, bu odamlarni g'azabga keltirganiga, shahar qanchalik qo'rqinchda ekaniga guvoh bo'lganman. Kitobim ana shu va undan keyingi voqealarga, fojia respublikada va chet elda qanday talqin etilganiga asoslanadi",- deydi u.

"O'zbekiston beqiyos mamlakat, ammo u parda ortida qo'rqinchda yashayotgan jamiyat",- deydi Elin Yonsson.

"SSSR davrida odamlar temir parda ortida yashagan bo'lsa, O'zbekistonning yuziga tortilgan bugungi parda yupqa va yumshoq. Chunki odamlar tashqi dunyoda nima bo'layotganini biladi, ammo sukutda. Ayniqsa yoshlar. Internet, kino va musiqa orqali bu zamonda xalqdan biror narsani batamom yashirish mumkin emas",- deydi Elin Yonsson.

"Ertami-kech har qanday to'siq vayron bo'ladi. Tashqi dunyo shu sabab ham O'zbekiston xalqini yakkalab qo'ymasligi kerak",- deydi jurnalist, AQSh va Yevropa Ittifoqini nazarda tutib. "Oddiy xalq bilan bog'lanish yo'llarini izlash kerak. Yoshlarni quvvatlash kerak",- deydi u.

"Yosh bo'lganim, O'zbekistonda tengqurlarim bilan ko'p vaqt o'tkazganim uchun shuni aniq bilamanki, yoshlar o'z kelajagini xorij bilan bog'laydi. Demak, erkinlikni cheklash ham hukumatga oson bo'lmaydi",- deydi u.

Prezident Islom Karimovning qizi Gulnora Karimovaning yaqinda Jenevada BMTdagi maxsus vakil sifatida ish boshlagani ayrimlar nazarida O'zbekiston o'zgarayotganidan bir darak. Ular hatto Gulnora Karimovani mamlakatni boshqara olishga layoqatli ayol deya tilga olmoqda. Mamlakatda turli ijtimoiy-madaniy tashkilotlar ish yuritmoqda. Gulnora Karimova turli jamg'arma va tashabbuslar ortida turibdi.