Қирғизистон чегара хизмати хабарига кўра, 12 июн куни қирғизистонлик ўзбекларнинг Ўзбекистон томонга ўтишига рухсат берилди. Асосан аёллар, болалар ва ярадорлардан иборат ўшлик қочқинлар Андижон вилоятидаги айрим мактаб ва коллежларга жойлаштирилмоқда.

Ўшлик бир манбанинг Озодликка маълум қилишича, 12 июн куни эрталаб ўзбек-қирғиз чегарасининг Қорасув ва Дўстлик постлари очилиб, у ердан қирғизистонлик қочқинларнинг Ўзбекистон томонга ўтишига рухсат берилган.

- Эрталаб чегарани очишди. Одамларни Ўзбекистон томонга ўтказишаяпти.

Озодлик: Кимларни ўтказаяпти чегарадан, ҳамманими?

- Йўқ, фақат аёллар ва болалар.
 
Озодлик: Демак чегара очилган?

- Ҳа, очилган. Қочаётган одамнинг сон-саноғи йўқ. Ярадорларни ўтказишга ҳам рухсат беришди.

Озодлик: Чегаранинг қайси постидан ўтишга рухсат бор?

- Қорасув билан Дўстлик постидан ўтказишаяпти.

Озодлик: Қирғизистонлик қочқинларни Ўзбекистонда кимдир кутиб олаяптими?

- Чегарадан ўтгандан кейин Ўзбекистоннинг шу чегарага яқин жойларидаги мактаб ва болалар боғчаларига жойлаштиришаяпти одамларни, дейди ўшлик манба.

Ўшнинг Черемушки мавзесида яшовчи бир фуқаронинг айтишича, ушбу мавзедаги тахминан 3000 нафар аёл Ўзбекистонга қочиб ўтишга муваффақ бўлган.

- Тахминан 3000 аёл ўтди Ўзбекистонга. Бошқа аёлларни ертўлаларга жойлаштирганмиз. Аёллар, болалар, қариялар барчаси ертўлада ўтиришибди. Андижон кўчадаги аёллар барчаси ўтиб кетди. Чегара очиқ. Ўзбекистонга яқин зонадагилар барчаси чегарадан ўтиб кетаяпти. Сулаймон тоғининг тепасига яшириниб жон сақлаётган аёллар қолди. Калинин кўча, Адир, Ўнадир кўчалардаги аёллар ҳам кета олмади.

Озодлик: Чегарадан ўтган аёллар борасида хабарлар борми?
 
- Аёлларни Андижоннинг Бештол қишлоғидаги бир коллежга жойлаштиришибди, деди ўшлик суҳбатдош.

Қирғизистон Чегара хизмати бошлиғи ўринбосари Чўлпонбек Турусбеков қирғизистонлик қочқинлар учун ўзбек-қирғиз чегарасида махсус коридор очилганини тасдиқлади.

- Энг сўнгги маълумотларга кўра, Ўш шаҳрига яқин жойлашган Оқбура чегара постида бир қанча ўтиш жойлари бор. Қирғизистонлик ўзбекларнинг хавфсизлигини таъминлаш мақсадида улар ўша жойлардан Ўзбекистонга ўтказилмоқда. Ўзбекистоннинг чегарачилари бунга тўсқинлик қилишмади, деди Қирғизистон Чегара хизмати бошлиғи ўринбосари Чўлпонбек Турусбеков.

Озодлик илтимосига кўра, андижонлик Абдуқодир ака Ўзбекистонга қочиб ўтган қирғизистонлик қочқинлар аҳволини ўрганишга ҳаракат қилди.

Абдуқодир ака: Мен ҳозир Андижоннинг Хўжаободида турибман. У ёғига ўтишга рухсат беришмади.

Озодлик: Абдуқодир ака, қочқинлар бўйича қандай маълумотларни аниқладингиз?

- Улар Андижоннинг чегара яқинидаги қишлоқларга жойлаштирилаяпти. Асосан, аёллар, болалар ва ярадорлар. Уларга тўрт маҳалдан овқат бераяпти. Олий категорияли врачлар келиб ярадорларга ёрдам бераяпти. Ўша жойда қочқинлар учун лагер қурилаяпти. Палаткали лагерлар қурилаяпти. Ҳозирча қочқинларни мактаб ва коллежларга жойлаштиришган. Эртадан бошлаб уларни лагерларга ўтказишса керак, деди Абдуқодир ака.

Ўзбекистон Чегара хизматидан қирғизистонлик қочқинлар билан боғлиқ бирор бир маълумот олиш имкони бўлмади.

Норасмий маълумотларга кўра, Ўзбекистоннинг чегара ҳудудларидаги мактаб ва коллежларга камида 6000 қирғизистонлик қочқин жойлаштирилган.

---

Ўзбекистон Ташқи ишлар вазирлиги Ўш воқеалари юзасидан баëнот берди

Мазкур баëнотда Ўш шаҳри ва вилоятида асосан ўзбекларга қарши бўлаëтган ҳужумлар фитна сифатида қораланган ва улардан мақсадҚирғизистон жанубида яшовчи миллий озчиликни ўз еридан сиқиб чиқариш экани айтилган.

Ўзбекистон Ташқи ишлар вазирлиги Қирғизистоннинг Ўш шаҳрида бир неча кундан буён давом этаётган қонли воқеалар юзасидан жиддий ташвиш билдирди.

- Ўш кўчалари-ю уйларида, қўпорувчи гуруҳлар томонидан амалга оширилаётган қотилликлар, зўравонликлар, ўт қўйишлару, талон-тарож қилишлар бутун халқаро ҳамжамиятни ғазаблантирмай қолмайди.

Амалга оширилаётган ушбу оммавий қотилликлар, ўғирлик ва хонадонларга ўт қўйиш ҳолатларининг, айниқса Ўш ва Ўш вилоятида яшовчи ўзбекларга нисбатан содир этилаётгани алоҳида ва жиддий хавотир туғдирмоқда, дейилади Ўзбекистон Ташқи ишлар вазирлиги томонидан эълон қилинган баёнотда

Ўзбекистон Ташқи ишлар вазирлиги бу амалиётларнинг махсус уюштирилаётгани ва бошқарилаётганига эътибор қаратиб, улардан кўзланган мақсад Қирғизистон жанубида яшовчи миллий озчиликларни сиқиб чиқариш эканини таъкидлайди.

- Фитначи кучлар томонидан содир этилаётган ушбу ҳодисалар қирғиз халқи манфаатларидан йироқ,  дейилади баёнотда.

Айни пайтда Ўзбекистон томони кўпни кўрган қирғиз халқи ва унинг соғлом кучлари мамлакатда бароқарорликни ўрнатишга, авжига чиққан жиноятчилик ва тартибсизликларни тўхтатишига қодир эканига ишонч билдирган.

Озодликка 11-12 июн кунлари сонияма сония келиб турган аксар мурожаатларда ўшлик ўзбеклар Ўзбекистон ҳукумати ва президентига мурожаат қилиб¸ ўзларига нисбатан бўлаëтган кенг кўламли хунрезликни тўхтатишда ëрдам сўрадилар.

Шанхай ҳамкорлик ташкилотининг 11 июн куни Тошкентда бўлиб ўтган саммитига раислик қилган Ўзбекистон президентининг Ўш воқеалари юзасидан қилган биринчи баëноти Тошкентдан мадад кутган ўн минглаб ўшликлар ҳафсаласини пир қилмай қолмади.

- Саммит декларациясида бу воқеаларга нисбатан умумий позициямиз акс этди. Биз қирғиз халқига қўлиқ ҳамдардлигимизни билдирамиз ва бу республикадаги мураккаб вазият юзасидан ташвиш изҳор қиламиз, деди жумладан 11 июн куни саммитга раислик қилган Ислом Каримов.

Ўз чиқишида Тошкент раҳбари Қирғизистон жанубидаги воқеалар мамлакатнинг ички иши деб айтилган Ўзбекистон Ташқи ишлар вазирлигининг апрел ойидаги баёнотини такрорлаган.

- Қирғизистон борасидаги ўзининг қисқагина баëнотида Ислом Каримов Қирғизистондаги 7 апрел кунги воқеалар борасидаги Ўзбекистон Ташқи ишлар вазирлигининг 9 апрел кунги расмий баёнотини такрорлади. Яъни Каримов Қирғизистондаги ҳодисалар мамлакатнинг ички ишидир¸ деб айтди. Бундан келиб чиқадики¸ ташқи кучлар Қирғизистон жанубидаги вазиятни барқарорлаштиришга аралашмоқчи эмас, деб хабар берди Тошкент саммитини бевосита ёритган россиялик журналист Аркадий Дубнов Озодликка.

Афтидан¸ Ўшдаги хунрезлик кўламининг кенгайиб кетгани ва ҳужумларнинг асосан ўзбекларни нишонга олаëтгани ҳеч кимга сир бўлмай қолгани¸ Тошкентни бу воқеалар юзасидан жиддийроқ баëнот беришга мажбур қилган кўринади.

11 июн куни тонгда  Ўшдаги воқеаларни маиший асосдаги тўқнашув дея таснифлаган Қирғизистон муваққат ҳукумати кун давомида қонли воқеаларнинг миллий низога айланганини тан олишга мажбур бўлган эсада¸ вазият ҳукумат кучлари назоратида¸ деган баëнот берди.

Аммо 12 июн тонгида муваққат ҳукумат раҳбари Роза Ўтунбаева Ўшдаги вазиятни назоратга олишга қирғиз ҳукуматининг ожизлигини тан олди ва ëрдам сўраб дўст мамлакатлар¸ биринчи галда Россияга мурожаат қилинганини билдирди.

Аммо Бишкек ҳукуматининг Ўшга ҳарбий куч юбориш ҳақидаги сўровига Россия ҳукумати ўз жавобини ҳозирча ошкор қилгани йўқ.

Россия президенти Дмитрий Медведевга мактуб йўллаганини таъкидлаган Роза Ўтунбаевага кўра, Россия ҳукумати кўмак кўрсатишга тайёр эканини билдирган. Айни пайтда Ўшга КХШТ ёки ШҲТ ҳарбий кучларидан қай бирини киритиш масаласи ўрганилмоқда.

Айни пайтда Интерфакс ахборот агентлиги Кремл матбуот вакили Наталья Тимакованинг "бу Қирғизистоннинг ички ишидир ва Россиянинг бу жараёнга аралишишга ҳозирча асос йўқдир”, деган сўзларидан иқтибос келтирди.