Musulmonlarga ozor yetkazish
gunohi azim!Rasulululloh s.a.v. yo’llardan ozor yetkazadigan narsalarni olib
tashlash imon-e’tiqodning bir bo’lagi va jannatga kirishga sabab
bo’luvchi xayrli ish ekanining xabarini berdilar. Zero yo’llarga
yo’lovchilarga ozor beradigan narsalarni tashlab ketish gunohi azim,
manfur ishdir. Abu Hurayra r.a.dan rivoyat qilinadi, rasulululoh
s.a.v. dedilar: "Imon-e’tiqod oltmish (ba’zi rivoyatlarda etmish) dan
ortiq qismdan iboratki, uning eng oily darajasi "La ilaha illalloh”
kalimasi bo’lsa, quyi darajasi (odamlar yuradigan) yo’ldan (ularga) ozor
etkazadigan narsalarni olib tashlash (bilan bo’ladi). Hayo ham imonning
bir bo’lagidir.” (Imom al-Buxoriy, Imom Muslim va boshqa muhaddislar
rivoyati)
Abu Hurayra r.a.dan rivoyat qilinadi, rasulululoh s.a.v. dedilar:
"Ummatimning (umr davomida qiladigan) barcha yaxshi-yu yomon ishlari
menga birma-bir ko’rsatildi. Men ular ichida yaxshi ish yo’llardan
(yo’lovchilarga) ozor beradigan narsalarni olib tashlash va yomon ish
ustiga u-bu narsa tashlab qo’yilmagan, masjidda tuflab ketilgan balg’am
degan xulosaga keldim.” (Imom Muslim rivoyati) Abu Hurayra r.a.dan
rivoyat qilinadi, rasulululoh s.a.v. dedilar: "Odamzot zimmasida
(tanasidagi) har bir bo’g’im uchun sadaqa berish haqqi bor: quyoshli har
bir kunda ikki kishi orasini isloh qilishing ham sadaqa! Biron bir
kishiga yukini uloviga ortishiga yordamlashib yuborishing ham sadaqa
(qilganlik savobiga erishasan)! (Ochiq chehra bilan) aytilgan shirin
so’z ham sadaqa! Namoz o’qish yo’lida qo’yilgan har bir qadam ham
sadaqa! Yo’ldan (yo’lovchilarga) ozor beruvchi narsalarni olib tashlash
ham sadaqa!” (Imom al-Buxoriy va Imom Muslim rivoyati) Abu Hurayra
r.a.dan rivoyat qilinadi, rasulululoh s.a.v. dedilar: "Kishi yo’lda
ketayotib tikanli daraxt novdasiga duch kelib qolsa va uni yo’ldan olib
tashlasa, Alloh taolo undan (uning bu ishidan) mamnun bo’lib, uning
gunohini kechirar.” (Imom al-Buxoriy va Imom Muslim rivoyati)
Rasulululoh s.a.v. dedilar: "Men jannatda bir kishining hayoti dunyoda
musulmonlar yuradigan yo’ldan ularga ozor berib turgan, o’zi kesib
tashlagan o’sha daraxt ostida u yoq-bu yoqqa to’ntarilib, rohatlanib
yotganini ko’rdim.” (Imom Muslim rivoyati) Shuningdek, yo’llarga
yo’lovchlarga ozor beruvchi narsalarni tashlab ketadigan kishilar
xususida ham bir qancha hadislar rivoyat qilingan. Jumladan Abu Hurayra
r.a.dan rivoyat qilinadi, rasulululoh s.a.v. dedilar: "Odamlar yuradigan
yulga yoki ular dam oladigan soya-salqin joyga axlat tashlab ketadigan
(Alloh taolo va odamlar) qarg’ishiga qoluvchi kishilardan biri bo’lib
qolishdan hazr bo’ling!” (Imom Muslim rivoyati) Bugungi kunda bu kabi
ishlar ba’zi kishilar uchun oddiy holga aylangan. Yo’llarda turib olib
sigaret chekib, hamma yoqqa tuflab tashlash, yo’llarni qazigandan keyin
uni shu holicha tashlab ketish, tosh, temir, shisha parchalarini
uloqtirish kabilar har qadamda uchraydi. Bunda yo’lovchiga biron bir
ozor yetib qolishi, ularni xatarga qo’yish bilan gunohga qolish hissi
ko’pchilik kishilarning hatto xayoliga ham kelmaydi. Yo’l chetidagi
xiyobonlarni axlatga to’ldirish, daraxt ostida yozilib, siyib ketish,
mashina moyini oqizish, ovqat qoldiqlari, hayvon suyaklari kabi
axlatlarni tashlab ketishlar… Qani imon? Qani diyonat? Qani Allohdan
qo’rquv? Qani birodarlik hurmati? Yo’lda xorib-charchab kelayotgan kishi
dam olish uchun daraxt soyasiga kelgach tosh, shisha parchalari, axlat,
badbo’y hid kabi xunuk manzara ustidan chiqib qolsa, uning qalbidan
nimalar o’tishi mumkin? Ko’ngli og’rib, bu kabi manzaraga sabab bo’lgan
kishilarni qarg’amaydimi? Payg’ambarimiz s.a.v. birovga ozor yetkazish,
zulm qilishdan ehtiyot bo’lishni, boshqa musulmonlarning ham huquqini
hurmat qilishni uqtirmaganlarmi?! Mazlumning qarg’ishi Alloh huzurida
beshak maqbul-ku?! Biz bundan qo’rqmaymizmi? Ba’zilar mashinasi
tezligini oshirib haydab, bo’lar-bo’lmas signal chalib, yo'lovchilarni
xatarga qo’yib ko’plab baxtsiz hodisalarga sabab bo’lmoqdalar. Hali
voyaga etmagan yosh bolalarning mashina boshqarishni puxta egallamay
turib, mashinalarni katta tezlikda haydab o’tishlarining guvohi
bo’lmoqdamiz. Yana bir yetkizilayotgan ozor zaruratsiz, yo’lovchilar
harakatiga halaqit berib, ko’zini nomahramlardan tiymasdan ko’cha
o’rtasida turib olishdir. Abu Sa’iyd al-Xudriy r.a.dan rivoyat
qilinadi, rasululloh s.a.v.: "Yo’l ustida turib olishdan hazr bo’ling! ,
dedilar. Ular (sahobalar) biz faqat gaplasgib turibmiz, xolos,
deyishdi. Rasululloh s.a.v. unda "yo’l haqqi”ni bering, dedilar. Ular ey
Allohning rasuli, bizga yo’l haqqi nimaligini o’rgating, deyishdi.
Shunda u kishi yo’l o’rtasida turar bo’lsangiz ko’zingizni nomahramdan
tiying, birovga ozor yetkazib qo’yishdan ehtiyot bo’ling, salomga alik
oling, (bir biringizni) Alloh taolo buyurgan ishlarga targ’ib qilib, U
zot man qilgan ishlarni qilmaslik lozimligini uqtiring! ,dedilar ” (Imom
al-Buxoriy va Imom Muslim rivoyati) Demak, yuqorida aytilgan
ishlarni qilgan kishigina yo’lda zarurat yuzasidan turishga haqli.
Kimning ushbu ishlarni qilish qo’lidan kelmasa, yo’lda turib olishdan
ehtiyot bo’lsin. Aks holda gunohkor bo’ladi. Uyi yo’l yoqasida bo’lgan
xonadon rahbarlari oila a’zolarining bu kabi ish-yo’l ustida gapxoha
qilmasliklarini nazorat qilishga mas’uldirlar. Shuningdek, yosh
bolalarning ko’chada futbol, volleybol kabi o’yinlar o’ynab
yo’lovchilarga halaqit bermasliklarini nazorat qilish, ularga bu kabi
o’yinlarni chetroqda, stadionlarda o’ynash lozimligini tushuntirishlari
zarur. "Yo’l haqqi”ga hozirgi paytda yo’l qoidasiga rioya qilish
ham kiradi. Zero yo’l qoidasiga rioya qilmaslik-tezlikni oshirish,
svetoforga qarab harakatlanmaslik, mashinani to’xtash mumkin bo’lmagan
joyda to’xtatish, mashinani boshqara olmaydigan holatda (masalan, mudroq
bosganda) boshqarish kabilar ko’ngilsiz hodisalarga sabab bo’lishi
mumkin.