KITOBNING TAQDIRI
Ko‘hna tarix qonunn
Azaldan ayon,
Doim umid ketidan
Intilar inson. Barcha so‘zu ijodlar,
Hikmatlar aro
Har kim o‘zga keragin
Izlar doimo.
Kimga — sahro quyuni,
Kimga — och girdob,
Kimga — tinch kutubxoia,
Daftar va kitob.
Mana, so‘lim shaharcha,
Husni zamona.
Markazda yangi klub —
Qiroatxona.
Qandillardan yog‘ilar
Ulkan zalga nur.
— Salom, shoir, — deydi xalq,
Aytar tashakkur,
O’ltirishar odamlar,
Yelkalari keng.
— Qani, yozuvchi og‘a,
Biron nima deng.
Men jim xayol suraman,
So‘ylar boshqalar,
Bir zamon Budjak edi
Kichkina shahar,
Barin xuddi kechaday
Saqlaydi xotir.
Ko‘z oldimdan o‘tadi
U kunlar bir-bir,
Shaharchada joriydir
Holati mamnu.
Bizni yig‘ar maydonga
Alanga, yog‘du.
Goh ajdarday to‘lg‘onar,
Qizil alanga.
Goh quturgan arslonday
Sapchir balandga.
Gulxanning tutuni-yu
Qurumn ichra
Kutubxona binosi
Ko‘rinmas sira.
Chor atrofdan dehqonlar
Boqishar hayron,
Zatvorlar. sharaqlaydi:
— Nari tur, dehqon!
Odamlarning ko‘zida
G’azab va nafrat.
Politsay musht ko‘tarib
Do‘q qilar faqat,
Ko‘zlari xaloyiqni
Naq yeb qo‘yguday.
— General Chuperkening
Buyrug‘i shunday.
Shunday deya olovga
Kitob otadi.
Chor atrofni kolenkor
Hidi tutadn.
Mana ro‘yxat. Nomma-nom
Olovga tushsin —
Kitobi man etilgan
Tolstoy va Pushkin.
Dante va Petrarka,
Gyote va Gomer,
Qizillarni yoqtirmas
Domnul Plutoner.
Quloq solib o‘ltirmas
U hech birovga.
Buyruq berar:— Shekspir,
Marsh-marsh olovga.
Gulxan ichra kitoblar
Yonayotir jim.
Ularning nolasini
Eshitmas hech kim.
Kutubxona turadi
Qaddi bukilib.
Oppoq devorlaridan
Qurum to‘kilib.
Hisobot ham yozildi
Darhol balandga:
«Zararli kitoblarni
Yutdi alanga».
Uxlayversin general
Tinch, dorilamon,
Bostirildi odatiy
Yana bir isyon.
Va lekin jandarmlar
Tarqalmas nechun?
Qo‘riqlashar gulxanning
Kulin butun tun.
Atrofdan g‘azab bilan,
Demay biron so‘z —
Jandarmning ko‘ziga
Boqar yuzlab ko‘z.
Bitta mujik chekkada
Tikilar hamon.
— Xat-savoding yo‘q, senga —
Nima bor, dehqon?
Politsiya boshlig‘i
Qancha so‘ksa ham —
Dehqon kulga boqadi
Jilmay bir qadam.
Gulxan o‘chgan, dehqonning
Qalbida biroq —
Haqiqatga tashnalik
Yonar balandroq.
Politsay kitoblarni
O’tga otgan on
Dehqonga bo‘ldi ilk bor
Tolstoy ayon.
Shamol esar izg‘irin,
Qor bilan quyun.
Ko‘tarilar osmonga
Kul bilan kukun.
Jahon bo‘ylab kul bilan
Tarqalar bir-bir
Pushkin va Petrarka,
Gorkiy, Shekspir.
Oylar o‘tar, yil o‘tar,
Davr o‘tar, lokin
Ularning ruhi bo‘lur
Dunyoga hokim.
Qaydan bilsin u jallod
Kitob yoqqan payt —
Kitob—bu qog‘oz emas,
Harf emas faqat.
Chin kitob zamirida
Bor buyuk qudrat:
Haqiqatga tashnalik
Erkka muhabbat.
Sahrolarning quyuni,
To‘lqin va girdob...
Bularning barchasini
Jam qilgan kitob.
Mana, so‘lim shaharcha,
Husni zamona.
Markazda yangi klub,
Qiroatxona.
Qandillardan yog‘ilar
Ulkan zalga nur.
— Salom, shoir, — deydi xalq,
Aytar tashakkur.
O’ltirishar odamlar,
Yelkalari keng.
— Qani, yozuvchi og‘a,
Biron nima deng.
1956