Hanafiya islomdagi eng ko’p tarqalgan mazhabdir. Uning asoschisi Abu Hanifa 699 -767 yillarda yashagan. Ma’lumki, huquqshunoslik markazlaridan biri Iroqdagi Kufa shahri bo’lgan. Payg’ambarimizning sahobalari Abdulloh ibn Mas’ud (vaf. 653y.) uyerga faqih va muallim sifatida halifa Xalifa Umar tomonidan yuborilgan edi. Uning talabalari fuqaha sifatida tan olindi va ularning eng mashhurlaridan biri Hammod ibn Abu Sulaymon (738y.v.) mazkur mazhabga nom bergan Abu Hanifaning ustazidir. Abu Hanifa kufolik bo’lib, o’zining ismi Nu’mon ibn Sobit edi. O’ziga to’q ipak sotuvchi xonadonida tavallud topgan. A’lo talim olib, yoshligidan so’ngi sahobalarning suhbatini olgan. 22 yoshida mashhur xuquqshunos Hammod bin Abi Sulaymonning shogirdi va uning davrasida 18 yil tahsilda bo’lgan. Ustoz vofotidan so’ng 10 yil davomida ushbu to’garakka rahbarlik qiladi. U Kufa va Basraning eng obro’li faqihi hisoblanadi. 747-748 yili uni davlat xizmatiga chorlagan Iroq xokimining zulmidan qochib, Makkaga ko’chib o’tadi. Hokimiyatga Abbosiylar kelgach, Iroqga qaytadi va boy tojir hamda nufuzli olim sifatida hayot kechiradi. Xalifa al-Mansur (754-775) Bog’dodda unga qozi yoki boshqa yuksak martabani egfallashni taklif etganida qatiyyan rat etadi. Xalifa uning irodasini bo’ysinditish uchun yoshi va obro’siga ham qaramay, qamoqqa tashlaydi, hatto savalashga buyuradi.
Oradan ko’p o’tmay Abu Hanifa olamdan o’tadi. Imom Abu Hanifa butun umri davomida ellik besh marotaba Haj qilganligi malum. Olim sifatida bilimlarini savdo ishlarida kundalik hayotga amaliy jihatdan tatbiq etish imkoniga ega bo’lib, qoida-qonunlarni qiyos va istihsonni ishlatish orqali boyitadi.
