Afsuski, mamlakatimizda reproduktiv salomatlik bo'yicha keng targ'ibot ishlari olib borilayotganiga qaramay, qarindoshlarning quda-anda bo'lishi hamon uchrab turibdi. Qarindoshlik nikohi sabablari hamda oqibatlari xususida maqola tayyorlash maqsadida Namangan viloyatida bo'lib, bir qancha odamlar bilan suhbatlashdik. O'ylaymizki, ushbu maqola farzandini yaqin qarindoshiga unashtirmoqchi bo'lgan ota-onalar uchun saboq bo'ladi, o'g'il-qizlari taqdirini hal qilishdan oldin to'g'ri mushohada qilishga chorlaydi.

Birinchi HODISA
Kelinning otasi:
- Qizim qaynimga kelin bo'lgan, ya'ni tog'asining o'g'liga turmushga chiqqan. Bobomiz: «Farzandingni Mansurjon o'g'¬limizga berasan», deb vasiyat qilganlar. Ular o'tib ketgandan keyin gaplarini ikki qilmadik.
Kelin:
- Ota-onamning ra'yiga qarshilik qilmadim, qolaversa, tog'amning o'g'li esli-hushliligi, ichmasligi, chekmasligini hisobga olib, to'yga rozi bo'lganman. Oradan ikki yil o'tib, o'g'il¬li bo'ldik. Lekin farzandim chala tug'ildi. Hozir ikki yoshga to'lganu, haligacha yaxshi harakat qilolmaydi, boshini ham yaxshi tutolmaydi. Shifokorlarga ko'rsatsak, qarindoshchilik nikohining oqibati, de¬yishdi. O'nglanib ketar, degan umidda har 3 oyda muolaja oldirayapmiz.
To'ydan oldin tibbiy ko'rikdan o'tayotganimizda shifokorlar «qarindosh emasmisizlar?» deb so'rashgandi. Bir-birimizga etti yot, begonamiz, deb ular¬ni aldaganmiz. Endi esa afsus qi¬laman, balki rostini aytganimda, hech bo'lmasa do'xtirlar ota-onalarimiz xohishiga qarshi bora olisharmidi.
Farzandimni ko'rib ezilib ketaman, o'zimni uning oldida juda aybdor sezaman. Bolam tengilar allaqachon yurib ketgan, yuragim siqiladi, bu nega yurmaydi, deb. Qarindoshchilik nikohi oqibati bunaqa bo'lishini bilmagan ekanman, yoshlik qilganman. Agar bilganimda edi, o'z taqdirim, kelajagim yaxshi bo'lishi, sog'lom farzandlarga ona bo'lishim uchun ota-onamga qarshilik qila olgan bo'lardim. Endi hamma umidimiz Xudodan.
Kelinning otasi:
- Qarindoshlar o'rtasidagi nikoh yaxshi emasligini qachonlardir eshitgandim. Lekin xotinim ham, men ham bunchalik bo'lishini o'ylamaganmiz. Biz oddiy odamlar bo'lsak, faqat o'tib ketgan bobomiz ruhini shod qilishni o'ylab, qizimizni uzatib yuboraverganmiz. Ammo qaynim-qudamiz lor bo'lib ishlaydi. Shifokor bo'lgani uchun qa¬rindoshchilik nikohidan nogiron bolalar tug'ilishi mumkinligi haqida bilgan, deb o'ylayman. Bilsa-da bunga befarq qaragan, bizga bu haqda gap ochganida edi, qizimizni o'g'liga bermagan bo'larmidik...

Ikkinchi HODISA
Kelin:
- Men xolamning o'g'liga turmushga chiqqanman. Hozir uchta farzandimiz bor, ikki o'g'il va bir qiz. Eng kattasi yaqinda maktabga chiqadi.
Er-xotin qarindosh bo'lsak-da, Xudoga shukur, bolalarimiz sog'lom, yaxshi rivojlanyapti. Menimcha, hammasi Xudodan.

Mutaxassis fikri
Hakimboy MO'MINOV,
shifokor
- Qarindoshlar nikohidan 100 foiz nogiron bola tug'iladi, deb bo'lmaydi, albatta. Ikki qarindosh nikohidan sog'¬lom bolalar tug'ilishi mumkin, lekin bunda genlar hali kasallik belgilarini takrorlashga ulgurmagan bo'ladi. Ikkinchi avlod bolalarida qarindosh bo'lib turmush qurgan bobo va buvisining geniga xos bo'lgan kasallik albatta yuzaga keladi. Yoki ulardan keyingi avlodda bu holatni kuzatish mumkin. Masalaning yana boshqa tomoni bor. Aytaylik, ikkita qarindosh oila qu¬rib, bir nechta farzandli bo'lishdi. Biroq ular o'rta maktabni yaxshi bitirolmasa, oliy o'quv yurtlariga ki¬ra olmasa, birorta aqliy qobiliyatini namoyon qilolmasa, bu haqda ham chu¬qur o'ylab ko'rish kerak bo'ladi. «Farzandimizning qo'l-oyog'i butun, jis¬monan sog'lom, do'xtirlarning qa¬rin¬doshlar nikohidan nogiron bola tug'iladi degan gapi bekor gap», deguvchilar qattiq adashadilar.
Bizning sharoitimizda farzandlarning boshini qovushtirishda ko'proq ota-onalar tashabbuskor bo'lishadi. Shuning uchun ular qarindoshlar nikohi oqibatlariga nisbatan ongli munosabatda bo'lishlari, qiz tanlashda, kuyov tanlashda buni hisobga olishlari kerak.
Tajribam davomida qarindoshchilik nikohidan tug'ilgan esi past, nogiron bolalarni juda ko'p ko'rganman. Mana shu bolalarga qarash, ota sifatida, ona sifatida ularning taqdiri haqida o'ylash va qayg'urishdan fojealiroq narsaning o'zi bo'lmasa kerak. Shuning uchun o'z navbatida turmush bo'sag'asidagi har bir yigit-qiz ham o'zining hayoti, taqdiri uchun mas'ul bo'lishi, bunday bilim va ma'lumotlarni bilishi shart. Bilmasa, adashadi. Keyin birovni ayblashga haqqi yo'q, bundan hech naf chiqmaydi, vaqtni ham orqaga qaytarib bo'lmaydi.