ушбу ёзяткан мактупим ҳам тўпонди сингари ўкириб, довулдей бўкириб тез кунлар ичида етиб ой каби равшан бўлсинки, ўшал чет дўлатларди мисаппо ҳавосидан напас олиб ўз мўхўркасини чекиб юрган ҳурматлик сайтмират акамга деб билгайман. ассалому алейким, сайтмират ака. кўпега муз солиб ичиб юрипсизма ? мендан сўрасез, мен ҳам юриппан чориғимди судрааааб, пайтовамди ит тортиб, турпахтан ташқари. гапти чўзмай янгилихлардан бошлўрей - а, ака? хўп бўлади. биринжи янгилик, латақишлағлик қандашимиз Қурумбўй қамалиб кетти. айп ўзида. у гузарда менга учрашиб ”мизхаппар, зўр янгилих бор. битта қўй сўйиб зиёфат қисанг айтаман” деди. мен ўйланиб қолдим. кегин: - майли, ҳаётимиз паровон, ҳамма йўқ етарлик. индақа бўса, эттага кечки пайт сохот ўн иккиларда тулкимозордаги самўвўрга тўпланинар, битта қўй мендан - дедим. Қурумбўй ишанмади. Ҳа майли, ишанмасанг ишиб кет дедим доғи, эттасига сўзимди устидан чиғиб сомоворди орқасида ўз қўлимминан қўйди сўйдим. карисларди қўйини.
карисларди қўйи кўкйўталга дорийкан. поччам айтти. хуллас ўвқат пишип димламани сузип опкесак Қурумбўй хазар қилиб мен итти гўшини емиман деди. йўлдашвўй айттики, менга арағ ўса бўлди, эшакди гўши бўсаям йўраман деди. мен бўпти индақа бўса - деб тижораттан қарзга битта арағ апкелдим. арақ теппейкан. тўй тўйдек ўсин, пичағвозлиг ўмасин деб кийгиз китопка ёздириб мен яна битта арағ апкелдим. у арахтиям оқ урдик. кегин яна апкелинди. шуйтиб денг, кайптан кўзимизи жилити чиғиб гўлайип қолдик. мен ақлди борида биливолиш учун Қурумбўйга: - энди янгиликти айт - дедим. Қурумбўй чинчалағиминан чишини буйтиб кавлаб: - мухалипатка ёзган мактупингди сайт элон қипти - деди кекириб. Қоренг, беадаплигини, сизи исмизи тоқ айтиб сайт деди. мен: - э, Қурумбўй, сен индақа ўзингдан каттани сенлашти урганма - десам, у инжайиб мени ”туппппппой” деди, ”валинка” деди. менам сариғманда, аччиғим тез. аччиғим чиқса бировди ўлтирмасликка каполат беромиман. шартта ўннимдан турип қиёмларди тепалаб, дастахонди устидан юриб бориб Қурумбўйга: - нима дединг? Қулағим сал оғирроқ, яна бир қайтарвор - дедим. мен анча - минча қоратеминан шуғилланганманта. миндей қорасам, дастахонда дастасига изалента ўралган пичақ ётипти. пичахти шаппида олиб энди Қурумбўйди сўйятсам мелиса кеп қолди. у мелисани ати нишон. - Ҳа, нимага мушлашишяпсан иковинг? - деди нишон. мен бор гапти айттим.нишон мелиса даптарга бинасаларди ёзиб Қурумбўйди ахтарип сўкти: - эй - деди, сен иплос - деди - сайтмират саттарувичти кимлигини биласами ўзи? йигирма йилдан бери шундай катта қомақхонани бошқариб келяткан бюк, тарихий саркардани сенлайсанми -а, э, харамидан бўған кўрнамак?! - деди. Қурумбўй индамей турўрмастан: - мен михалипатдаги сайтти айтяппан деб ўтириптита, қоренг. бу гапти эшитиб нишонди кўзи касасидан чиғди. кегин ярмини ўрисчалаб ярмини ўзбекчалап: - ну суқаааа! сен ҳали сайтмират саттарувичга тўхматам қиласами?! всё, каюк тебе, казёл! мен сенга мухалипатти кўрсатаман! я тя поқажу где раки зимуют!- деб бақирди доғин, Қурумбўйди тевиииб - тевиб участкага апкетти. яқинда сўт хўкм чиқариб Қурумбўйди ”мен хизбиттахлилди аъзосибасман” дийишигаям қорамей мажбуур тўққиз йилга кесворишти. беадаплик ёмонаканта, сайтмират ака. мана Қурумбўй беадаплиги тупайлик қомалип кетти. отам рахманлик машойихлардан матал айтаритти:

анингдек булбули ширин напастир,
тилидин ул гириптори қапастир.

кеча денг, Қурумбўй битта мелисага пича пора берип қомақхонадан менга хат чиқарипти. мен мелисадан хатти олдиму ўқигани, тўғриси юрагим бетламади. расаааа айнип - ачип, чангитип сўккан бўлса керак дедим доғин барибир қизиғип хатти очтим. ўқисам, Қурумбўй: - раҳмат сенга, мизхаппар. бу яхшилигингди у дунёю бу дунё унутмийман. мана сен тупайлик шундей бахтка мишаррап бўлип тўққиз йилга қомаливолдим. сендан интимос, бизи уйдегиларга айтип қўй, уларам тезда бита - ямпа жиноят содир қип хич йўқ беш - ўн йилга кесилишвосин. чунки, қомақхонадеги ҳаёт ташқаридаги ҳаёттан яхшийкан. бу ерда нонминан ўвқат, кийим - бош беришаракан - деп ёзипти. хайрон бўлдим. бечарани бош - мошига мелисалар темир - пемир минан урган бўса том - поми кетип қопти ўхшейди деб ўйладим. кегин: - э, баладан хазар, ўзидан келип ўзидан кетсин дедим доғин, кўлмак сувда қўлими ювип қўлтиғимга арттиб энди уйга кирип кетятсам жаназага чақирип қолишти. суриштирсам, Қурумбўйди қоматворган нишонди бошлиғи, бюк саркарда, сизи одашиз сайтмират саттарувич вопот этипти. мен ишанмадим. чунки сайтмират саттарувич жуда ёш, ҳали саксонгаям кирмовдиларта, бечара. мен авваллари раҳбарлар яъни бўшлиқлар ўлмаса керак деп ўйлариттим. уларам ўларакан. оббо деп тўппини кийдим доғи, турпаққа таяммум қип жаназага жўнадим. сўвииқ, қор учқунлап турипти. пайтовани қалин ўрап казўн этигимди кийвоғанман. поччам берган этикди. саттарувичти уйига борсам одамлар уясига чўп тиқилган ариларди сингари тўзиб ётибти. кунда гай - гуй қип, арағ ичип, турлик - туман воз - возлар минан шуғилланувчи томоми катта бўшлиқлар қўл қовуштирип, мулла мушук бўлиб қоторлашип туришипти хар замонда кўча четига ёқип қўйилган тўнгак оловида исиниб. ичкарида мадикар бозоридан пулга ёллаб опкелинган йиғичи аёллар ох чекиб ўзини - ўзи урип ”меҳрибоним акаммоооо, акаммооо!”, ”номозхоним отаммоооо, отаммоо, отаммо!” деп йиғлаяпти. бир маҳал эйнига кастим - шим, аяғига кавуш, бошига қора дўппи кийган, соқолини яхшилап қиртишлаган домла келип: - ”Қаний эмаса, мўҳтарам ўрағлар, сапланинар, жаназа ўқиймиз” деди. сап тортип жаназа ўқишти бошладик. домла хўкматти шунақа узақ дуво қилдики, чачти қайзғағига ўхшап яғяткан қорга қорап турип сўвқатип, зерикип кеттим. буни устига домлани иккита курак чиши оғзини юмсаям ёпилмасакан. домлага қораааап турип бирдан денг кулгим қистап кетти. ”братец кролик” деган пикр мийямга кемаганидаям кулгидан портлагудек бўп буйтип лунжим ишмаган бўларитти. кулгими зўрға тийип туриппан. зўриқип бўйнимгача қиййййп қизарип кетганман. шайтон ёмон бўларакан. айниқса олдимда турган одам менга қайрилиб қораганда беттар бўлди. у одам чачини тақирбош пашистларга ўхшап олдирип дўпписини салапанга ўрап кийвоғанакан. чидабўмади. Қўл қовуштирганимча ерга қораволип елкаларимди силкитип овозсиз кулўврдим. куляппан, куляппан қани энди кулгим тўхтаса. шунда ”синиқдан бошқаси юқади” деган мақолди тўғрилигига қойил қолдим. кулгиям эпидемияни сингари бир зумда бошқаларга юқаракан. Қорасам янимда турган сапдошларимдан биттаси (назаримда униям шайтони тезрағаками) менга ўхшап ерга қораволип астойдил куляпти. кегин денг икаламиз бир - биримизга тенг қоравориппиз. икаламиз бир - биримизга қорап наша чеквоған бангиларди сингари кулўрип қатип қолдик. бир пас бизга қорап турип бошқаларам кулишга тушти. кулги оммавий тус олди. бизга домлаям қўшилди. бир маҳал мундей қорасак, ўликди эгалариям куляпти. кулўрип кўзларимиздан яш чиғиб худоё товба қилдим, жаназа бузалақ бўлди.хуллас, сайтмират саттарувичти вопоти кулгига, хурсанчиликка, айланип кетти. хуллас, шунақа гаплар. майли эмаса, сайтмират ака. вақт сал зиқроғийди. мен талага боришим керак. чапайип калхўзида шудгарга яхоб беряппиз. сўраганларга салом денг.
барчага ҳурмат минан мизхаппар.

мизхаппарнинг мактубини ”янги дунё” сайтига йўлловчи холдор вулқон.
2 февраль, 2008 йил. кундуз соат 13 дан 22 минут ўтди.
торонто. канада.

ушбу мактупим ҳам нурди сингари тезликминан етип мағлим бўлсинки, ўшал бизи паровон ҳаётимизди кўромедақан чет дўлатларди шишадек мисаппо ховосидан напас олип, ўз водкасини ичиб юрган сайтмират акамга деб билгайман. ассалому алейкум, ҳурматлик сайтмират ака. Қалай, қозондай қорайип, сомондай сарғайип, ”адашкан ит каби пурқат қаян борғим билолмасман” деп ашиллаларди айтип, балалайкаларди чолип юрипсизма шуйтип? димағлар чоғма? бир машойих айтканакан:
ватандин айри кўнгилди билингки яйратип бўлмас,
баайни банди булбулни чамансиз сайратип бўлмас.
энди мендан сўрасез, менам юриппан ака, чапайип калхўзида ишлап, шудгарларга яхоб берип. талалар оппоқ қорминан қопланган. Қораааап турип ғазал ёзгиз кепкетади. ромонтикага берилип кетмей - а, ака? хўп бўлади. яқинда Қурумбўйди кўргани Қомақхонага борип келдим. яхшими, ёмонми, Қурумбўй қандашимиз. султон суягидан тонмапти дейишкан эскилар, ке, шу ғарипти йўхлап совоп иш қилей дедим доғин, бир юмалақ памил чойминан тўртта лўли ковопти иккита нонди орасига олип қомақхонага бордим. борсам Қурумбўй қомақхона ташқарисида мелисаларминан яқалашип юрганакан. мелисалар уни хайдап: - э, қанақа одамсан?! хит қивордину! мана, қўлингда сўтти қорори! сенга амнисия тегди, энди озодсан! бор, уйинга жўна! - деса Қурумбўй: - нега менга амнисия тегаракан?! мени озод қилишка ҳаққинар йўқ! мен олий сўтка аппиласия, кассасия шикояти ёзаман! нега мени қамалиш хуқуқидан махрум қиляпсилар?! бу масалани олий сўт чечмаса мен хуман райис ўч ташкилотига арз қиламан! - деб бақирди. мелисалар бинаса қилип қочип турмани дорвозасини ёпволишти. Қурумбўй турмани дорвозасини мушлап: - дорвозани оч, иплослар! оч дияппан! - деп бағирди. темир дорвозани данғиллатип тепти доғин - оч дорвозани! камерада қўнжилик патинкам қопкетипти, хич йўқ ўшани оволей! - деди. мелисалар ичкаридан: - пашйўл ти на уй! сени ўзи зўрға чиқардик! ичкарига кирвосенг сени яна судра - судра қилиб юришга тоқатимиз йўқ! патинкейни хозир ўзимиз опчиғип парамиз! - дейишти. бир пастан кегин тиканли сим тортилган дуволдан Қурумбўйди қўнжилик патинкаси учип ўтип ”топ!” ”туп!” айтип чушти. мен бориб Қурумбўйминан саломлаштим. - Ҳа, келдингми, мизхаппар - деди у мен билан совуққина кўришиб. шу пайт ичкаридан битта мелиса бағирди: - э, братан, сиздан интимос, шу қандашизи алдап - сулдап бийеттан апкетинг! жонимиздан тўйдирвордию бу муттахам! Қамоқхона тарихинда бундай чиқин махбусти энди кўрип туриппиз! мен Қурумбўйди инсопка чақирип: - Қурумбек, эсингди йиғ, ўшна. юр, тезрақ бийеттан кетейлик - дедим. Қурумбўй ерда ёткан мушттан каттарақ тошти оптурип соқчилар минорасига қоратип отти. яхши салдат бола чап берип қолди. бўмаса пешанасидан дарча очилип қоларитти. Қурумбўй ўзича: - Ҳа, сенлар шашмей тур, кампрамат йиғип қўйиппан. яқинда ҳаммени ясейман - деп ғудранип қўйди. мен Қурумбўйди тинчлантириб уйга етакладим: - дўсим, индақа, тош отма. индан кўра озод бўғанинга суюнсангчи. бошинга қўнмоқчи бўған бахт қушини шуйтиб қувасанма? - дедим. Қурумбўй: - мен барибир қомалмей қўймайман, век воля не видать! - деб бақирганча олдимга тушиб кета бошлади. йўл йўлакай мен қизиғиб: - Қурум, ҳали кампировот йиғдим дедингми? нима у? деб саволга тутдим. Қурумбўй тушунтирди : - мужик, сенда понятка бома ўзи? кампрамат бу дубакларди грехларию! Қобил дубакка компрамат бор. Қара, ўзим камбахолман. шконкада ўтириб ”светой”имга чефирдан қуйиб ичеееб ота кайп қилиб ўтирсам. Қобил кириб семейкаларгача ашмонать қилди. мен, Қобил бу ишинг за падло десам. у менга қораб туриб: - сенга Қобел нукопоти бериш керагакан - деди. Қанақа у Қобел нукопоти? - дедим мен хайрон бўлиб. мана, манавинақа нукопот! - дептуриб Қобил қўлидаги тўқмақминан бўйнимга қўйворувди мандалаж ўпқолдим. хамма томирларим битта бўлиб, қўлларим акашак ўпқолди - дб қомағда кўрганларини изақ воқт гапирди Қурумбўй. мен Қурумбўйга: - Қўй, буйтиб мелисаларминан олишма ўшна, индақа Қобиллардан ихтият бўғин. эски китоплардаям келадики, Қобил деган бола хобил деган укасиними, ё хобил Қобилдими тошминан уриб ўлтирганакан - деп унга насахат қилдим. Қурумбўй бўса: - вой иплооос, у ҳали хобил деган ўз укасиниям тошман уриб ўлтирганаками? яхши айттинг. униям кампраматга қўшип қўяман. - деди Қурумбўй. биз аптобўз астанўпкасигача жим бордик. астанўпкада одамлар тўпланиб турган жейтта Қурумбўй яна гапиришга бошланди: - мизхаппар, сен ”чигиртка ўйинди” биласанми? деди. мен йўх - дедим. у чушунтиришка чушти: - зонада камбохоллар тўпланамиз доғин, иккита гугутти олиб шиққиллатиб, чертиб буйтип чолиб зоновский қўшиғлардан хиргойи қиламиз, век воля не видать - Қурумбўй шундей деб туриб чўнтагидан иккита гугут олди доғин, шиққиллатиб, чертиб чолиб ашилла айтди.
турма мени маконим,
ара вай,
одиночкаси дўконим
ара вай.
ара вааай вай,
вай вай вай вай
я радился пад забўрам,
меня крестили вўрам…
бу қанақа ”ералаш” бўлдийкин деп астанўпкадеги одамлар хайрон. улар хайрон бўған сари Қурумбўй авжига чиқади...
владимирский централ
ветер северний
повесился там прокурор…
извозчик, отвези меня роднўй,
я как ветерок сегодня вольний.
Қорасам, бир-иккитаси жиннихонага тилпон қилиб психбригадани чақириш учун маслахатга масси кийдиришяпти. мен шартта такси ушаб Қурумбўйди мошинага тиқтим доғи уни бинаса қилиб алдаб - сулдаб уйига ташаб келдим. э, хайрият, қутулдим - деб юрсам яқинда у уйга таклифнома ташаб кетибди. ўқисам, Қурумбўй мени тўйга таклип қипти. уйланяптикан. Қоряхон деган қизга. оббо, яна чиқимаканда, тўйга нима тўяна қисамикин деб ўйланиб турдим доғи, миямга чақнаган пикрдан хурсант ўлиб ”эврикааа!” деб бақирворувдим мехмонга кеган поччамди юраги ёмон бўпқолай деди. уйда каристи қўйини терисидан тикилган телпах борийди. аши телпахти газитага ўраб поччам берган кирза этигимди кийип тўйга жўнадим. тўянани кўриб Қурумбўй хурсант ўпкетти. у каристи қўйини терисидан тикилган адманка телпахти кийволди. Қурумбўй Қизил тўй қиғанакан. келинам ўтирибти тўридаги истолда ҳар замонда чўйнакка қуйилган арахтан қиттак - қиттак урип. мехмонларга барматуха тортишканакан. Ҳаммаси мос, бунни қизариб кўзлари ғилай ўпқоған. отарчи ”лазги”ни айтяпти. мамадиёрминан уч - тўрттаси ўртани чангитиб, оёқларини шиқиллатиб, елкаларини учириб муқом қилиб ўйинга тушяпти. битта мос бўйнини томирини ўқловдай қилиб ”вой дўўўўўўўўўўст! жуп бўсииин!” деб бақиряпти. мен Қурумбўйди янида ўтирувдим. у менга битта маллатоп одамди таништирди. - мийманди ати бенжамен, памиласи макинтўш. амиркадан кеган правазашитник. хайвонларди хуқуқларини химоя қилади. мисол учун сен иттими, эшакдими, пашшаними урип озор берсанг сени сўтка бериб қоматади. гаплашкина, самоворда ит сўйганини айтсенг беш - ўн йилга улгиржи қомалволасан - деди. кегин мени мистер макинтўшга : - сээр, хис немс мистер мизхаппар . веерай найс пипл - дб таништирди. мистер макинтўш: ”найс ту мит юв” ми бинасалар дедию яна ўртадоғи ўйинга тушятканларди томоша қилишта довом этти. мен ичимда: итти сўйиб этини димлама қип, терисидан телпак қиганимди билиб қолса бу свўлич мени қоматворараканда. яхшиям Қурумбўйди бошидаги телпакка ихтибор бермади - деб суюндим. мистер ўйнаятганларга дўллер қистирувди отарчини кўзи олайди доғин, даромат кўптуриб ”Қарғалар учса қорейлик марғилонди йўлига” деб ашилла айта бошлади. бир - иккитаси мистерди ўйинга тортишди. мистер энди ўйинга тушятувди каннейчилар тўйхонага узун - узун ёғоч аяғларди кийволиб қайрақларини шиққирлатиб ўйинга тушаётган боламинан кирип кеп қолишди. ноғоролар зарбидан тўйхона зириллаб каннейди ғат - ғути отарчини ашилласини эшиттирмей қўйди. нағорачи ”гамба гамбл, гамлба гамбл” деб чолса, каннейчи каннайди осмонга тўғрилаб, қорни очилип, ғат - ғут қилип одамларди ўйинга чорлейди. мистер бунақа чолғи асбобларди биринчи кўриб туришиканта. Қизиғиб хайрон бўп тушимми ё ўнгимми, ё кўзимга кўриняптимикин? мен касал ўпқоппан шекилик. тезда духтирга учрамасам бўмейди дегандей ўйланиб турувди кимдир мистерди қўлидан худди тартиббузарди тутвоған дружинникти сингари судрап ўртага тортти доғин, ”ажнабий каннейга ўйнайди” деди. яна битаси уни иккинчи қўлидан ушлаб тортиб ”йўқ, мистер ”Қарғалар”га ўйнайди” деб бошқа томонга тортти. яхшиям денг мистерди бахтига беш ўнта йигит дупур - дупур қилиб ”поёндоз” талашиб қолди. бўмаса каннейчилар минан отарчилар мистерди тенг иккига бўлвораритти. бу орада поёндоз талашканлар сони яна кўпайиб улар бир - бирини тортиб дупир - дупирррр қилиб ияққа, дупир - дупирррр қилиб бияққа сурилади, гох дуволга бориб урилса, гох хандакка ағанаб кетишади. бир махал динг, улар ўлжани толашяткан бўриларди сингари ихраб, хириллаб узумди сўкичагини устунига бориб урилувди, толходадан қилинган устун чирип қоғанакан, синиб ”қарс!” айтти доғин, сўкичак қийшайиб ағанаб кетти. тўйхона чирағларини сими сўкичакка байланганаканта, симдан ўт чиғиб ”порр! - поррр!” деб суворка бўп тааарс! айтиб портиллап кетди. хотин - халаж қийчув қилди. Ғовур ғувир тўпалан тўс. террорчилик амалёти содир бўлди шикилик деб ўйлаган мистер қўрқип кетиб: - о, майн гот! мамма мийя! - дб бағирди. сўғин, чирағ ўчти. - э, рўзимат! омборхонада шайтончирағ бор. апчиқиб яқинар! - деди Қурумбўй. рўзимат шайтончирахти яқиб: - томом, энди илихтрасеттоги транспарматур отворди. энди бир икки ой латақишлахта сувит ёмейди! деди. луппилла хожи ака: - Қаний, индақа бўса тмасам, тўй томом! хамма уй - уйига, капа тўйига! деди. одамлар хапўлиб тарқап кетишти, мен Қурумбўй минан хайрлашиб: - бўпти эмаса, Қурум. бахтли бўлинар. мана уйланвоғанинг яхшўлди, ошна, мўви сўвуғди кунида. дўсим, энди индақа қамалишти ўйламағин - дедим. Қурумбўй ўса: - э, юзошти ўтвосин. хотинимминан ойлавий қомалволамиз деди. мен дийди, уларди тинч қўйип қўймиман. тухмат қилиман. уйимга атўм бўмпа ташашмоқчи дийман. сен мухалипатминан қалинсан. михалипатка мактуп ёзсенг, улар қомалишимга ярдам берворишади - деди.
машнақа гаплар, сайтмират ака. майли эмаса, мен шашилятувдим. дориланган чигитти чигитўрага ташишим керак. боҳорда у чигитларди килянкани тагига экамиз. айткандей, қочан келасилар? тезрақ келип дўлатимизи бошқаришта
ҳўкматимизга ярдам беринар. етар энди ватангадейўлип юрганинар. Қайтип келинар.омалекигин уруш қименар. уруштан пойда чихмейди.

хурмат минан мизхаппар.

мизхаппарнинг мактубини ”янги дунё” сайтига йўлловчи холдор вулқон.

пўстинга ўраниб, телпахларди кийволиб, сандалда ўтириб сўвихдан гилдираб ёзяткан ушбу хатим тез кунлар ичида етим маалим бўлсинки ўшал чет дўлатларда дўллерларди йиғиб, галустугди тағиб, шўртик кийип культурний бўп юрган хурманлик сайтмират акамга деб билгайман. солом, сайтмират ака. Қалей, ойила азолар хаммалари яхши юриппа ? ха яхши. мендан сўрасез, менам яхши юриппан. чапайп калхозида ишлап,носқовоққа нон боми деб. пиллани пулини халиям оганимиз йўқ . кеча аччўт майлис бўлди. бормасамам бўларакан. энди, аччўтта беш-тўр сўм беришса бита - ямпа хунажин опқўяман десам қарз ўп чиқтимта,қоренг. э, йил ўнакки ой ишлаб қарз ўп чиқамия, одам. пича ғўзапоя сотиб жийнаб қўйған пулим борийди. шу пулди емей-ичмей ихтиятлап яхши нийятминан битта озғин пичима қўй олувдик. етимди оғзи ошка етганда бунни қонапти деб тўғри айтканакан машойихлар. кеча охурига пичан ташаб қўяй деб минде оғилхонага кирсам кўзимизди оқу қороси, яккаю ёлғиз пичима қўйимиз тилини буйтиб чиғариб совухдан музлаб хором қотиб ётибти. хутти, укамди геграпия китопидаги мамонтка ўхшап. чет дўлатларда одамлар итларига кийим кийдираракан деса кулариттим. Қоренг, улар ихтият қилараканта итларини. менам қўйимизга эски туски телпахларди, пойма-пой бўсаям казўн этихларди, пўпайка, пинжахларди кийдириб қўйсам қўйимиз бечара ўлмей қоламидийкин деб анча апсусландим. йўқ яхши қоссоп қўшнимиз пича пул бериб қўйимизди ўлигини апчиғип кетти. Қўйди ўлигини нима қиларикин, сира ахлим етмади. бинасага ишлатса керахта.
бийил қиш қаттих келди. Қоссоп харамидан бўған пулди розўмей берганаками билмиман у берган пулга битта товуғ олувдик денг, туқум туғса гўшти йўғида қуймақ қилиб еб турамиз деб. шуниям кечаси махаллий алкашлар увирдаб кетиб сомоворда пишириб еб аяғини бизи ховлига отвориб кетишибти. Қорасам тўвуғди аяғига хат байланганакан. хатти очиб ўқисам. мизхаппар, ўшна, бундай кегин бозордан товуқ осенг сал семизрағини оғин. биз тез-тез товуқшўрва ичиб туришимиз керак. духтир айткан. - деб ёзип қўйипти. Қурумбўйди тўйидан кегин илихтрасептаги транспарматурди бўнкаси отвориб бир ойдан бери сувит ёнмаятганийчун товухти катагига тўк уламаганийдимта. хапўлиб илойё иловондо тешиб чиқсин деб ўғриларди жахрия қарғадим. Қиш жуда чўзилип кетти. тезрақ боҳор кесейди. бийил боҳор келамикин ўзи ? Қурумбўйдан сўрасам михалипатчилар бийил сиёсий боҳор келади дийишяпти - деди. сиёсий боҳорам бўлама ? - десам. бўлади, мизхаппар, бўлади. мен сиёсий боҳорга атап қамақхонада ғазалам ёзганман, доратқоғозга дийди. Қаний эмаса ўқичи - десам у буйтип қўлини кўтарип

камерамди олдида бир тўп
ўлик оппох бўлип гуллади,
ўзбек - ўзбехти алдап қул қилиб,
рус, Қозоққа сотип пуллади,
Ҳар боҳорда шу бўлар такрор
Ҳар боҳор хам шундай ўтади.

деб қамоқхонада доратқоғозга ёзган ғазалини ёттан ўқиди. назаримда, шоятки менгаям ихтибор кучейса деб шунақа писқи-посот ғазалларди ёзип юрараканта бечара. у яна сиёсий боҳор кеса жануптан Қалдирғоч, кархўнақ, читтак, жиблажибонларминан билла бахт қушиям учип келади - деди. Қўйсенгчи - десам. век воля не видать деб қасам ичти. уни айтишича бахт қуши марип акамларди уйини орқасида ишламей ёткан сув минорасига уя қураримиш доғин туқум туғиб бола очаримиш. бахт қуши қанақа бўлади ўзи ? - дедим қизиғип. Қурумбўй самоворди ер қимиллаганда ёрилган жейтига сўвих чиғмасин деб япиштирип қўйилган пилакатти кўрсатти. миндей қорасам пилакатта бўйни узууууун бир хунук қушти расми турипти . танаси кўзага ўхшейди. мен айттим бахай, бахт қуши кеса яхши. оммо у қуш уя қурип туқум туққанда йўлдашвўй минан мамадиёрга ихтият ўлиш керак. араққа закуска топомаса бу харамилар ярим кечаси сув минорага чиғип бахт қушини тутип, туқумини қуймақ қип ўзини қозонга босворишади дедим. гапинг тўра - деди Қурумбўй . сўғин икаламиз маслахатка масси кийдирип , тахтадан бахт қушига атап бир уй бир дализ олди айвон квартира қурдик доғин бургадиримиз кибрёхон акамди янига бордик. унга чучунтирип яқинда сиёсий боҳор келяптийкан . бахт қушиям учип келаракан. шу учун манўви бир уй бир дализ олди айвон квартирани Қорадайрани бўйида ўскан қари толди кўринадақан жейтига ўннатип келейлик дияппиз десек кибрёхон акам гапимизди мақулдаб кеттик индақа бўса деди. биз уни айтканини қилип Қорадайрога қорап жўнадик. кибрёхон акам олдимизда кетип боряптилар буйтип - буйтип юрип. биз Қорадайроди жорликлари устидаги тор сўқмахтан изақ юрдик. бир махал кибрёхон акам миндей ўгрилиб ”тор жейтта ош егандан кўра кенг жейтта муш е” деб машойихлар тўра айтишканакан. тор сўқмахта кетимдан эргашиб туртип - итарўрип қийнавординар, мен орқага ўтволей - деди. Қурумбўй анча билимлик логир кўрган болата - йўғ, сиз акахонимсиз , бургадирсиз. михалипат тилида бургадирларди, бўшлихларди лидир дийди. сиз лидирсиз. шу учун сиз доим олдимизда бўлишиз керак деб кибрёхон акамди хурмат қилди. мен лидир - пидир деган нарсаларга қизихмасамам Қурумбўйди гапига қўшилдим. шуйтиб мен , Қурумбўй ва кибрёхон ака уч киши қушти инини толга ўннатип келдик. бургадир айттики, мизхаппар сиёсий боҳорминан бахт қушиям келади дияпсилар. бахт қушига мени унча ишанчим йўғрақ. демақчиманки, бахт қушига квартира берилса у ўзбекистонда шаройитлар яхшийкан, текин квалтира бераракан хамменар шияққа келўринар деп башқа қандашлариниям чағиради. натинжада минг - миллионлап бахт қушлари учип келади. ватанимизди мисаппо осмони бахт қушларидан қоооп - қорайип қоронғи бўп у ёвуз қушлар узун - узун думлариминан шомол чиғарип учип қоранғида кўзлари қизил, сориғ, яшилўлип ёнип қўққистан бизга хужум қипкоса, пирздентимизди чўқивоса нимўлади? шуни ўйламадинарми? саал манўви ошқовохти ишлатийнар. индан кўра ўғитти ташип талаларга шарбат чиқаринар деди. шу - шу мана махаллий ўғитти қопка солип ташияппиз. сиёсий боҳор келишини орзиғип кутип. гохо гўнг солинган қопка суянволиб кўзимда жиққа ёшминан буйтиб ашилда айтаман

майли эмаса, сайтмират ака. мен тезрақ ўғитти таший. хайр, ака, сўраганларга солом денг. Ҳаммага ҳурмат - иҳтиромминан мизхаппар.

2008 йил, 13 пеброл. чапайип калқўзи.

Дерзинди панарёғи деп ўйлап тутантириқ қилиш махсатида ўчахтаги тезакка қуйип, гугут чағип алангада чачларимди олмиш прасани, мўйловимди ярми куйип кетип ёзяткан мактупим зудликминан етип молим бўлсинки, ўшал импрализмди ўчағи бўған изақ элларда чачларини сумалакка ундирилган буғдайдай тикка қип, регистронларда қисқичбақа, лангуст - мангустларди алвон турлик кўкатларга қўшип еп, искузми, окей, тенкю деп юрган хур ментлик Сайтмират акамга деп билодурман.Солом, мистер Сайтмират ака. Қалай, Ватан даштлар яхши юриппа? Ҳа, яхши. Кўз тиймасин. Менам юриппан, ака, сўлагим оғип, кетмонимди елкага ташлап, қўлтиғимди ғарт - ғурт қашлап.
Кеча қоренг, сўлагим таладаги тутка илашип қоғанакан то уйга етип кегунимча узилмапти. Назаримга сўвиғим ошип кетипти ўхшейт. Пасмахаллалик Мезмонали ака деган дўхтирга учрасам витамин етишмаганидан мукчайип қоған духтир қуввв - қув йўталип: - Ука, сизминан биз дардқандашаканмиз. Бу дард қуруқ нон - чой ичип юрўришти оқибати. Қани энди ҳич йўқ хаптада бир қозон қайнап турса сўвихчанлихтан қутулип мисаппо бўп кетариттик - деди. Кегин кутилмаганда истолди чолип ашилла айттишка тушти:
Борип айттим тавиипларгааа: -
Бу дардимга давооо бормуууу?
Tавиииплар айтти: - эй, лодоооон!
Бу дааардни бедаво дерлааааар.
Қаниии Мажнунминан Ширииин?
Қаниии Лайломинан Порхоооот?
Улаар ўтти бу оламданееееей,
Бу олам бевапо дерлаааааар!..

Гапти айналтирмей янгилихлардан бошлўрей - а, ака? Хўп бўлади. Ўткан хапта Қурумбўйди хотини Қоряхонди тўви айнип қолди. Қурумбўй уни ”Тез ярдам”га босип банийсага оборса Қоряхонди духтирлар килянкани орқасига олиб ўтишволип тепширип - тепширип терапияга ётқизишип қўйипти. Қурумбўй хотинига: - Қорявони, шашилишта хич нарса омей келўриппан.Эмаса мен уйга борип сизга тўвиқ шўрва қип, чайнак - пияла, дастахон, қошиқ апкелей век воля не видать - депти доғин, уйига кетипти. Бечара тўвиқ шўрвани оп, қанатлари йўқ шайтон оворасини мнп саккиз - саккиз қип банийсага кеса терапияда хотини йўқ. Хайроооон бўп битта духтирдан: - Духтирбой, манўви палаткада мени хотиним ётувди Қоряхон деган, памиласи Маллаюва. Қани у? - деса духтир: - халиги, ўзга сайёралик гуманоидларга ўхшейдақан хотинми? - деп сўрапти. - Ҳа - ҳа, бўйи бир метру йигирма саккиз сантиметр, қоратўридан кеган, ғилай, бир оёғи сал калтароқ, қорин соган, оғзи катта, юзи Тундрада буғу бақадигон аёлларди юзига ўхшашип кетади - деп жувоп берипти Қурумбуй. - У бизди касалмасакан, раддомга ўткизвордик - депти - духтир. Қурумбўй беттар хайрон бўп: - Ие, нимага раддомга ўтказасилар? деса духтир буйтип елка қисипти. Қурумбўй юғириииб раддом томонга ўтипти доғин, хотинини суриштирипти. Суриштирса, бир оқ халат кийган мент сестра туйнихтан бошини чиғарип: - Киёв бола, суюнчини чўзинг! Патма - Зўвра қиз кўрволдиз! Сизди туғуриқхона маъмурияти номидан табриклеймиз! Сизга оилавий бахт, Ватанимиз тараққиёти йўлидаги бунёткорлик похолиятизда улкан муваппақ пақ уятлар тилеймиз!- депти. Бу гапти эшитип Қурумбуйди томи кетип қолишига жичча қопти. Ааааааааааааааааааааааааанчадан кегин ўзига кеп: - Ие, қизиғу, уйланганимга энди бир ой бўған бўса қанақа қип парзан кўраман? Қорявони юмронқозихмидики бир ойда тухса. Ёримди чақирворинар. Бир милитка қорап қўйсин бияққа - депти.

Ilohim shunday bo'lsinda.

ушбу ёзяткан мактупим Қурумбўйди урган илихтир тўкидай тез етиб мол ум бўлсинки, ватанда мулла мушук бўп чет дўлатга чиғип ботирўлип қўрсайип юрган Қоғоз уруши қохрамани хурмахлук сайитмират акамга деп билодурман. солом, сэр. ”купси кўла”, ”соса сола”ларди ичип маза қип юрипсима, пиззейзи еп? ош бўсин, ака. мендан сўрасез, менам юриппан, ишлап. Қурумбўйди пирмасида. пирмада йўлдашвўй кастир. мамадиёр бўғ ўлтир. мен қоратеминан шуғилланганим ичун Қурумбўйга телахранителман. бизди каллик туфта индақа паланча дилихтир, пистонча бўғ ўлтир деп одам ажратиш йўқ. кечаси эга - бега пирмамизди эълонларини килиглап япиштирип келамиз доғин, кундузи описта ухлеймиз. описимиз қабристонди товут, гувала - сувалалар туредақан омборхонасига жейлашкан. Қурумбўй дилихтирта, ашунчун у товутта ухлейди. яқинда қоренг, Қурумбўйди сўткаси жиринглап қолди. тилпонга қулақ сосек, бир одам:
- алло, бу мизхаппармозорқурумйўлдашмамадиёрлаҳатинтернешнл лтд компани фирмасими? - деп сўради.
- Ҳа, ҳа -деди Қурумбўй бизга буйтип кўз қисип. - буюртма бор - деди тилпон қиляткан одам. кегин довом этти: - буюртма ичун шартнома арқалик бўнкадоғи хесоп рақаминарга пул суришим керахми? хизмат ичун аввалдан пул суриладими ё… - деди - бу тўрада бош бўғ ўлтирди ўзиминан гаплашинг. Ҳар ҳолда у ўз сохасини етук билимдони, малакалик муттахассис - деди Қурумбўй тилпонди мамадиёрга узатип. мамадиёр тилпонди олип:
- да! бўш бўғ ўлтир Қулматип мамадиёр эшитади! а? Қанақа хесоп рақам? апандимисиз? бўнкада хесоп рақам мақади? муна, хич ундей чиқин хесоп рақам ёзилмаған. балиғди расми бор холос. камбала деп ёзип қўйипти, муна - деди тўртовимиз оқ урган орах шишасини янида ёткан кансерва бўнкасига қорап.
Қурумбўй логир кўрган, лобовой кўзлариям очиқ, поняткалик анча донишмент болата. аччуви чиғип:
- дай сюда, ээээ, харрррип, разве так разговаривайт с клиентами?! - деп тилпонди мамадиёрдан тортиволди доғин, мижоздан хузур сўради. - хузур, ака. хапўмесс, бўғ ўлтиримиз ўзи шунақа сал жиннироқ. ихтибор берменг. пул тўрасида, ака, бизга нақи яхши. прчислена пулди ўттиз пойизини судхўр доллерпурушларга берип обналичка қиб юрамизми. нақини берип қўйўрас, аҳа, гап йўқ, ака. келишдик. координаталарди ёзволейми? хўп бўлади. Қурумбўй шундай деп блокнотиминан ручкани таяллап довом этти:
- Ҳа, айтинг, ака ўлган одамди памиласини. бозарип сотқин соттарович. туман хокими… ие, сотқин соттарувич ўлдими? эээээээ, шунақами. во баччағааааар! элди қарғишига қолип ўлди денг. а? во, ярамааас! шунча бегунох одамларди нохақ қоматворганаками? вохобий деба? а, хизбиттахрир деппи? иплос, итемган одамидийканта - а? ёшкина хотини бева қоптими?… ээээ, қизиғмисиз. мен бирўди гапини бирўга сотмиман. йўўўқ, ховотир оменг, бизи тилпонди снб эшитмейди. аҳа, келишдик, братан. Ҳозир, ёзип қўйейин. тааааақ, значеть, уч хоналик қабиииир. ака, уч хоналик қабир биз гўрковлардинг тилида қабртира дийилади. демак, қабртира дуволларига обой япиштирилмейди - а ? потолокка нақш ишланади. шарқона чорқирра, ислими нақшлар. люстрани атрофига айлана готик нақшлар -а? яхши. мехмонхона залини дуволига манзара ишланади, шундейми? ааааа, қоядан кийикка хириллап ташланяткан йўлбарусти расмини чизелихми? хўп, ака. а? Ҳа энди абъекттаги ишти кўламига қорап матирял сарип қилинатта. тааааақ, саккиз бўнка финский эмаль билел, ўмбеш бўнка эмулсия, олти хил кўллер, йигирма тўр хиллик бадиий мойбўяқ, олти қоп албастир, саккиз бўнка половўй краска, беш халта фарба, икки бўнка бессветний лак, ўн шиша растварител, ўн шиша ацетон, битта канистирда алип, пигмент, фц, чўтка - пўтка дегандей. Ҳаа, пулими? а, энди ишка қорап инсоппинан қўйниздан чиқарганизи берўрас, ака. биз совопталап одамлармиз. а? икки юз дўллер? ие, эс воми? икки юз дўллер тўр кишига нимўлади тахсир? клара сеткин даҳасига борип қизларминан бир матта зиёпат қисак тугейдию у. яна краскаси ичида бўса. индақамаста энди. биз уеда танса чушмимиз, ишлеймиз, ака. пича қўшинг. Ҳа, бу бошқа гап. киши вошига юз дўллердан. эмаса, келишдик. Қабртирадан кўйниз тўқўсин, улгутамиз. силар ўлихти ювип, капанлап, литургия - питургияларди ўткизгунинаргадовур қабртираям таййййарўлади. астейдилўлип икки кун ишласак, тайялаворамиз. керагўса кечасиям ишлеймиз. бизга битта кўчма илихтр истансаям беринар. движок, ага. нима ичасилар? - дейсизми? э, орахми, каняхми, винами бизга парқиси йўғ, ака. градуси бўса бўлди. кайп берса керасиндиям ичўрамиз. гап йўғ, ака. бўпти, аши хушёрхонани олдидаги кўпеда учрашамиз.телахранителим мизхаппарминан етип борамиз. шартномани апкелинг. хўп, ҳайр. Қурумбўй шуйтип тилпонди ўчирди.
эттасига эттаман хушёрхонани янидаги кўпеда мижозминан учрашип, шартномага бармақ мўхрларимизди бостик доғин, мижоз қуйган орахти тенг бўлип урип описка қайттик. описка борсак йўлдашвўйминан мамадиёр тайярўп турганакан яримта вийнани ичволип. Қурумбўйди буйруғиминан гўр кавлейдақан асвоп - анжомларди қопка солдик доғин, ўрисларди гўристонига қорап жўнадик. Қабристонга борсак, равил деган бир татар наркамўн битта мозорди крестини сотиш махсатида сағанадан суғирип чиқарятканакан. у қабристонди геграпиясини яхши билганийчун бизга каменустлар кўмиледақан жейтти кўрсатти. биз эгнимизга эски - туски жандаларди илип, қурувчиларди қўлқопини кийип, кирка, белкурахларминан қабртирани ковлашка бошладик.
ер музлап қоғанийчун ковлаш анча қийин бўлди. бир нарса қип ерди бир ярим метр кавлаганимизда денг каааатта эчкемар чиғип недурки сен мени қишда безўвта қиласан деп мамадиёрди қувип қолди. мамадиёр қочип борятип очиқ мозорга ағанап чушти. бечара чуқурди ичидан хутти кўп қаватлик уйди ёмғир қувирига чушип кеткан мушухти сингари аянчлик нола қип, бизи ярдамга чағирди.